Actueel
Standaarden en richtlijnen
Home Blogs 16 juni 2020

NEN en BIM Loket: hoe zit dat nu precies?

Het is soms best verwarrend. NEN ontwikkelt en publiceert normen, BIM Loket ontwikkelt en beheert open (BIM) standaarden. Wat is het verschil? Gaat een NEN-norm boven een BIM Loket standaard of juist andersom? Op 1 mei heeft NEN de NTA 8035 over semantisch modelleren gepubliceerd. Die kan een forse impact hebben op de standaarden van BIM Loket. Hebben onze Beheercommissies nog iets te zeggen over hun eigen standaarden? Kortom: hoe zit dat nu precies met de verhouding tussen NEN en BIM Loket? Over die vraag hebben we ons samen met mensen van NEN gebogen. Conclusie is dat we elkaar aanvullen, elkaar nodig hebben en in de praktijk prima samenwerken! Inmiddels hebben we daar in een goede sfeer ook praktische afspraken over op papier gezet.


Verschillen in scope

Digitalisering van het bouwproces is ‘core business’ voor het BIM Loket. Voor NEN is het maar één aspect van een van de vele sectoren die het normalisatie-instituut bedient. Er zijn met andere woorden grote verschillen in scope. Van alle normcommissies die NEN kent, zijn er twee actief op hetzelfde gebied als BIM Loket. We zijn bij beide NEN-commissies actief betrokken.

De ene commissie, “Regels voor informatiemodellering van de gebouwde omgeving” (commissie 351225), mag ik namens BIM Loket voorzitten. We werken aan de NEN 2660, die dezelfde titel draagt. Een paar andere commissieleden zijn ook actief binnen BIM Loket, zoals Niels Reyngoud (provincie Gelderland), Henny Stolwijk (Rotterdam) en Radboud Baayen (STABU/Ketenstandaard). Zij zitten daar overigens namens hun eigen organisaties, niet namens BIM Loket. De ‘personele unie’ is niettemin heel nuttig!

In de andere NEN-commissie, “Informatie-integratie en interoperabiliteit” (commissie 381184) vertegenwoordigen Alexander Worp, René Wubbels en ikzelf wel het BIM Loket. Deze commissie ontwikkelt in de regel geen eigen normen, maar fungeert vooral als Nederlandse ‘spiegelcommissie’ van internationale normcommissies op het vlak van digitalisering in de bouw. Daarover later meer.

Verschillen in beheer

Een ander belangrijk verschil zit ‘m in de manier waarop we standaarden beheren. Bij BIM Loket doen we dat zo goed mogelijk volgens de BOMOS-richtlijnen van de overheid (BOMOS = Beheer- en Ontwikkelmodel Open Standaarden). Dat betekent bijvoorbeeld dat een standaard vrij beschikbaar is, dat hij continu en actief wordt onderhouden, dat gebruikers invloed hebben en dat de besluitvorming openbaar en transparant is. Bij een NEN-norm werkt dat anders. Zo’n norm is een (privaatrechtelijke) afspraak tussen partijen die een zodanig belang hebben, dat ze willen betalen voor deelname in de normcommissie. Toekomstige gebruikers krijgen drie maanden de tijd om commentaar te leveren op een ‘groene versie’, voordat een norm definitief wordt. Eenmaal gepubliceerd, is die norm niet vrij beschikbaar. Je moet hem aanschaffen om te kunnen gebruiken. Een norm wordt bovendien niet continu en actief onderhouden. Wel beoordeelt NEN om de vijf jaar of een norm a) ongewijzigd kan worden gehandhaafd, b) herziening behoeft of c) moet worden ingetrokken.

“Internationaal, tenzij …”

Bij het BIM Loket en onze achterban geldt de afspraak dat we zoveel mogelijk gebruik maken van internationale standaarden. Tenzij we vinden dat we zelf “iets beters” hebben of iets ontwikkelen waarvoor internationaal nog niets beschikbaar is. We willen sowieso niet lijdzaam afwachten wat er vanuit ISO en CEN op ons afkomt. Integendeel: wij willen invloed uitoefenen op de internationale (BIM-)standaarden waarmee de Nederlandse bouwsector straks wordt geacht te werken. Bijvoorbeeld door actief te participeren in ISO- en CEN-normcommissies en waar mogelijk initiatief te nemen door onze eigen standaarden daar in te brengen. Dat kan alleen via de Nederlandse spiegelcommissie. Vandaar dat we met drie man sterk in de NEN-commissie 381184 zitten!

Van COINS naar ICDD naar NTA 8035

Eén van de standaarden die we op deze manier hebben ingebracht bij ISO en CEN, is COINS 2.0. Op basis daarvan is een ISO-werkgroep in 2016 - onder Nederlandse aanvoering - aan de slag gegaan met het schrijven van de norm “Information Container for Data Delivery” (ICDD). Toen de concept-ICDD in 2018 aan zijn laatste internationale commentaarronde toe was, had een aantal organisaties in eigen land inmiddels ervaring opgedaan met COINS 2.0. Die was, voorzichtig uitgedrukt, niet erg positief: te complex, te weinig standaard en daardoor onnodig kostenverhogend. Als Nederlandse spiegelcommissie wilden we de internationale gemeenschap behoeden voor die valkuil. De spiegelcommissie heeft toen bij wijze van commentaar een eenvoudiger alternatief ingebracht bij ICDD-werkgroep. Vanwege de tijdsdruk is het alternatief met stoom en kokend water tot stand gebracht. Het is uiteindelijk niet overgenomen, maar heeft de ICDD-commissie wel aan het denken gezet. Het uiteindelijke resultaat is dat we prima kunnen leven met de ICDD-norm zoals die dit jaar wordt gepubliceerd.

Een werkgroep van de spiegelcommissie heeft het alternatief voor ICDD dóórontwikkeld tot de NTA 8035 “Semantische gegevensmodellering in de gebouwde omgeving”. In een (te) laat stadium hebben we de Expertcommissies van COINS en CB-NL daarbij betrokken. Zij hebben niettemin waardevolle feedback en input geleverd, die ook in de NTA zijn verwerkt. De NTA vormt daarmee een goede, breed gedragen basis voor de verdere ontwikkeling van de BIM Loket standaarden in het algemeen en COINS en CB-NL in het bijzonder.

Afspraken

Met de ervaringen rond de ICDD en de NTA 8035 nog vers in het geheugen, hebben we met NEN goede afspraken gemaakt over hoe we in de toekomst nóg beter kunnen samenwerken. En hoe we experts van het BIM Loket proactief kunnen betrekken bij de ontwikkeling van nationale en internationale normen die raken aan de standaarden van BIM Loket. Die afspraken liggen vast in de notitie “Samenwerking NEN en BIM Loket” die op de sites van beide organisaties is gepubliceerd. De afspraken worden meteen al geëffectueerd in het vervolg op de NTA 8035. Het ‘topmodel’ dat daarin is beschreven, moet – op basis van use cases - worden uitgewerkt voor verschillende domeinen in de B&U en de GWW. Dat gebeurt in de NEN-commissie 351225, in het kader van de NEN 2660. Voor het werk aan dat normdeel is een ‘schrijfgroep’ samengesteld, waaraan ook deskundigen uit de Expertcommissie COINS/CB-NL deelnemen. 

Omdat de NTA 8035 potentieel een grote impact heeft op onze standaarden, heeft BIM Loket samen met RWS en de provincie Gelderland de publicatierechten ‘afgekocht’. U kunt hem dan ook gratis downloaden van de NEN webshop.

Update: NTA 8035 is inmiddels teruggetrokken omdat de NEN 2660 beschikbaar is gekomen. Je kunt de NEN 2660-1:2022 nl en NEN 2660-1:2022 nl gratis downloaden bij de NEN.

Dik Spekkink
Als programmamanager internationale aansluiting bij het BIM Loket geeft Dik hier regelmatig updates over ontwikkelingen rond standaardisatie in nationaal en internationaal verband.